1. Genel Yönetim Kapsamındaki Kamu İdareleri Nelerdir?
Uluslararası sınıflandırmalara göre belirlenmiş olan, merkezî yönetim kapsamındaki kamu idareleri, sosyal güvenlik kurumları ve mahallî idarelerdir.

2. Merkezi Yönetim Kapsamındaki Kamu İdareleri Nelerdir?
5018 sayılı Kanuna ekli (I), (II) ve (III) sayılı cetvellerde yer alan kamu idareleridir.

3. Bütçe Hazırlık Aşamaları Nelerdir?
Merkezî yönetim bütçesinin hazırlanma süreci, Cumhurbaşkanı tarafından en geç Eylül ayının ilk haftası sonuna kadar kalkınma planları, stratejik planlar ve genel ekonomik koşulların gerekleri doğrultusunda makro politikaları, ilkeleri, hedef ve gösterge niteliğindeki temel ekonomik büyüklükleri, gelecek üç yıla ilişkin toplam gelir ve gider tahminlerini, bütçe dengesi ve borçlanma durumu ile kamu idarelerinin ödenek teklif tavanlarını içeren orta vadeli programın Resmî Gazete’de yayımlanması ile başlar.

Bu doğrultuda, kamu idarelerinin bütçe tekliflerini ve yatırım programını hazırlama sürecini yönlendirmek üzere; Bütçe Çağrısı ve eki Bütçe Hazırlama Rehberi ile Yatırım Genelgesi ve eki Yatırım Programı Hazırlama Rehberi Cumhurbaşkanlığı tarafından hazırlanarak en geç Eylül ayının onbeşine kadar Resmî Gazete’de yayımlanır.

Bütçe Hazırlama Rehberi ile Yatırım Programı Hazırlama Rehberi, bütçe tekliflerinin hazırlanmasına esas olmak üzere, kamu idarelerince uyulması gereken genel ilkeleri, nesnel ve ölçülebilir standartları, hesaplama yöntemlerini, bunlara ilişkin olarak kullanılacak cetvel ve tablo örneklerini ve diğer bilgileri içerir.

4. Performans Esaslı Program Bütçe Nedir?
 Malî saydamlığın, hesap verebilirliğin ve kaynak tahsisinde etkinliğin sağlanması ile harcama önceliği geliştirilmesine yönelik; hükümet harcama ve faaliyetlerinin program sınıflandırmasına göre tasnif edildiği, politika amaç ve hedefleriyle ilişkilendirildiği ve karar alıcılara bilgi sağlamak üzere kamu hizmet sunumu performansına ilişkin bilgilerin bütçeleme süreçlerinde sistematik olarak kullanıldığı bütçe sistemidir.

5. Performans Programı Nedir?
Kamu idarelerinin performans esaslı program bütçeye uygun olarak yürütecekleri faaliyetler ile bunların kaynak ihtiyacını,amaç, hedef ve performans göstergelerini içeren programdır.

6. Ayrıntılı Finansman Programı (AFP) Nedir?
5018 sayılı Kanuna ekli (II), (III) ve (IV) sayılı cetvellerde yer alan idarelerin, aylar itibarıyla kullanabilecekleri ödenekleri, gelir gerçekleşme tahminlerini ve net finansmanlarının kullanımına ilişkin öngörülerini gösteren programdır.

7. Ödenek Aktarması Nedir?
Merkezî yönetim kapsamındaki kamu idareleri, aktarma yapılacak tertipteki ödeneğin yüzde yirmisine kadar kendi bütçeleri içinde ödenek aktarması yapabilirler. Ancak, ihtiyaç halinde yüzde yirmiyi aşan ödenek aktarma işlemlerini kurum bütçesinin başlangıç ödenekleri toplamının yüzde yirmisini geçmemek üzere yapmaya Cumhurbaşkanlığı, yılı yatırım programına ek yatırım cetvellerinde yer alan projelerde değişiklik yapılması halinde değişikliğin gerektirdiği tertipler arası ödenek aktarması işlemlerinin tamamını yapmaya ise ilgili idareler yetkilidir.

Kamu idarelerinin bütçeleri içinde; personel giderleri tertiplerinden, aktarma yapılmış tertiplerden ve yedek ödenekten aktarma yapılmış tertiplerden diğer tertiplere ödenek aktarılamaz. Ancak, yılı yatırım programına ek yatırım cetvellerinde yer alan projelerde değişiklik yapılması halinde, aktarma yapılan tertiplerden diğer tertiplere ödenek aktarılabilir.

8. Yatırım Projelerinin Gerçekleşme ve Uygulama Sonuçları Hazırlanması Nasıldır?
Kamu yatırım projeleri ilgili mevzuat hükümleri çerçevesinde hazırlanır, uygulanır ve izlenir. Kamu yatırım projelerinin gerçekleşme ve uygulama sonuçları, ilgili kamu idaresi tarafından izleyen yılın Mart ayı sonuna kadar bir rapor halinde Sayıştay Başkanlığına, Cumhurbaşkanlığına ve Hazine ve Maliye Bakanlığına gönderilir.

9. Kurumsal Mali Durum ve Beklentiler Raporunun Hazırlanması Nasıldır?
Genel yönetim kapsamındaki idareler bütçelerinin ilk altı aylık uygulama sonuçları, ikinci altı aya ilişkin beklentiler ve hedefler ile faaliyetlerini; Cumhurbaşkanlığı ise merkezî yönetim bütçe kanununun ilk altı aylık uygulama sonuçları, finansman durumu, ikinci altı aya ilişkin beklentiler ve hedefler ile faaliyetleri kapsayan malî durumu temmuz ayı içinde kamuoyuna açıklar.

1.Stratejik Plan nedir?
Kamu idarelerinin orta ve uzun vadeli amaçlarını, temel ilke ve politikalarını, hedef ve önceliklerini, performans göstergelerini, bunlara ulaşmak için izlenecek yöntemler ile kaynak dağılımlarını içeren plana stratejik plan denir.

2.Üniversitelerde stratejik planı kim hazırlar, SGDB’ nin rolü nedir, planın sahiplenilmesi neden önemlidir?
Stratejik plan kamu idarelerince ve idarelerin kendi çalışanları tarafından hazırlanır. Stratejik planlama ekibinde, harcama birimlerinin aktif biçimde temsil edilmesi zorunludur. Strateji Geliştirme Daire Başkanlığı sürecin koordinasyonundan sorumludur.

Stratejik planlamanın başarısı ancak üniversitenin tüm çalışanlarının planı sahiplenmesiyle mümkündür. Stratejik planlama üniversite içerisinde belirli bir birimin ya da kişinin sorumluluğu olarak görülmemelidir. Bu nedenle, Rektörün desteği ve yönlendirmesi, stratejik planlamanın vazgeçilmez koşuludur. Rektör, stratejik plan yaklaşımını benimsediğini üniversite çalışanlarıyla paylaşmalı ve kurumsal sahiplenmeyi sağlamalıdır. Bu sahiplenme rektörden başlayarak tüm çalışanları kapsamaktadır. Katılımcı bir yaklaşım farklı düşüncelerin bir araya gelmesini daha etkin ve gerçekçi bir plan ortaya çıkmasını sağlayacaktır.

3.Üniversitelerde stratejik planlama neden önemlidir?
Küresel ölçekte rekabetçi bir yükseköğretim sistemine ulaşılması için üniversitelerin faaliyetlerini planlı bir şekilde yerine getirmeleri önem arz etmektedir. Diğer kamu idarelerinden farklı bir sektörü temsil eden üniversitelerin sayısının fazla olması hazırlayacakları stratejik planlar ile farklılaşma stratejileri belirlemeyi ve diğerlerine üstünlük sağlama veya tercih edilme yaklaşımıyla rekabetçi stratejiler ortaya koymayı önemli hale getirmektedir. Ayrıca toplumun ve ekonominin ihtiyaçlarına duyarlı; paydaşlarıyla etkileşim içerisinde olan; ürettiği bilgiyi ürüne, teknolojiye ve hizmete dönüştüren bilimsel açıdan özerk üniversite niteliğini kazanmak için hazırlanacak stratejik planlar üniversiteler için fırsat niteliğindedir.

4.Stratejik planlar kaç yıl için hazırlanır, güncellenebilir mi, yenilenebilir mi?
Stratejik planlar beş yılık bir dönem için hazırlanır.

Üst yöneticinin onayı ve Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığının uygun görüşü ile misyon, vizyon ve amaçlar değiştirilmeden stratejik plan döneminin kalan yıları için hedef kartlarında (güncellemeye konu performans göstergelerinde bir defaya mahsus olmak üzere) güncelleme yapılabilir.

Üniversitelerde rektörün değişmesi halinde ve idarenin görev, yetki ve sorumluluklarını düzenleyen mevzuatta veya sorumlu olduğu program ve alt programlarında önemli değişikliklerin olması halinde stratejik plan yenilenebilir.

5.Stratejik plan hazırlanmasında esas alınacak mevzuat ve rehber var mıdır?
Stratejik planlar 5018 sayılı Kanun ve Kamu İdarelerince Hazırlanacak Stratejik Planlar ve Performans Programları ile Faaliyet Raporlarına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik hükümleri çerçevesinde hazırlanır. Ayrıca Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı tarafından hazırlanan Üniversiteler İçin Stratejik Planlama Rehberi de plan çalışmalarında yol gösterici olmaktadır.

1.İç Kontrol Nedir?
İdarenin amaçlarına, belirlenmiş politikalara ve mevzuata uygun olarak faaliyetlerin etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde yürütülmesini, varlık ve kaynakların korunmasını, muhasebe kayıtlarının doğru ve tam olarak tutulmasını, malî bilgi ve yönetim bilgisinin zamanında ve güvenilir olarak üretilmesini sağlamak üzere idare tarafından oluşturulan organizasyon, yöntem, süreç ile iç denetimi kapsayan malî ve diğer kontroller bütünüdür.

2.İç Kontrolün Amaçları Nelerdir?
Kamu gelir, gider, varlık ve yükümlülüklerinin etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde yönetilmesini, Kamu idarelerinin kanunlara ve diğer düzenlemelere uygun olarak faaliyet göstermesini, her türlü malî karar ve işlemlerde usulsüzlük ve yolsuzluğun önlenmesini, karar oluşturmak ve izlemek için düzenli, zamanında ve güvenilir rapor ve bilgi edinilmesini, varlıkların kötüye kullanılması ve israfını önlemek ve kayıplara karşı korunmasını sağlamaktır.

3.İç Kontrolde Rol ve Sorumluluklar Nelerdir?
Üst yönetici: İdarede yeterli ve etkili bir iç kontrol sisteminin kurulmasını sağlamak, işleyişi izlemek ve gerekli tedbirleri alarak geliştirmekten sorumludur.
Birim yöneticileri(Harcama yetkilileri): Kendi birimlerinde etkili bir iç kontrol sistemi oluşturmak, uygulanmasını sağlamak ve izlemek, zayıf yönleri geliştirmekle sorumludur.
Strateji Geliştirme Birimi: İç kontrol sisteminin harcama birimlerinde oluşturulması, uygulanması ve geliştirilmesi çalışmalarında koordinasyonu sağlamak ve rehberlik hizmeti vermekten ve ön mali kontrol faaliyetinin yürütülmesinden sorumludur.
Kurum personeli: Tüm çalışanlar, iç kontrolün işletilmesinden sorumludur. İç kontrolün herkesin sorumluluğunda olması nedeniyle, her bir çalışan görev tanımı çerçevesinde kendisine verilen iş/işlemleri etkin ve verimli bir şekilde mevzuata uygun olarak yürütmek zorundadır. Aynı zamanda, faaliyetlere ilişkin problemleri ve iyileştirme önerilerini, kurum etik değerleriyle bağdaşmayan davranışları, illegal fiil ve eylemleri üst yönetime iletmelidir.
İç Denetim birimi: İç kontrol sisteminin etkinlik ve etkililiğini değerlendirir ve zayıflıkları tespit ederek yönetime öneriler sunar.
Sayıştay: 6085 sayılı Sayıştay Kanunu hükümlerine göre kamu idarelerinde iç kontrol sistemlerinin işleyişini değerlendirir. Dış denetim olarak yapacağı düzenlilik denetimlerinde kamu idaresinin iç kontrol sisteminin düzgün bir biçimde işleyip işlemediğini değerlendirir.

4.İç Kontrol Sisteminin Bileşen ve Standartları Nelerdir?
Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından 26/12/2007 tarihli ve 26738 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan Kamu İç Kontrol Standartları Tebliği ile kamu idarelerinde iç kontrol sisteminin oluşturulması, uygulanması, izlenmesi ve geliştirilmesi amacıyla 5 bileşen altında 18 standart ve bu standartlar için gerekli 79 genel şart belirlenmiştir. Kamu İç Kontrol Standartları, idarelerin iç kontrol sistemlerinin oluşturulmasında, izlenmesinde ve değerlendirilmesinde temel yönetim kurallarını gösterir. Tüm kamu idarelerinde tutarlı kapsamlı ve standart bir kontrol sisteminin kurulmasını ve uygulanmasını amaçlar. Söz konusu standartlar aşağıdaki bağlantıdan görüntülenebilmektedir.
https://ms.hmb.gov.tr/uploads/2021/09/01.-Kamu-Ic-Kontrol-Standartlari.pdf

5.İç Kontrol Sistemi Ne Kadar Sürede Kurulabilir?
İç kontrol, içinde bulundurduğu diğer hususlarla birlikte sürekliliği olan ve sonu olmayan bir süreç olarak değerlendirilmektedir. Bu özelliği nedeniyle iç kontrolü somut ve bütün unsurlarıyla işleyen sistem olarak gözlemleyebilmek her zaman mümkün olmayabilir. Dolayısıyla, iç kontrol sistem “kurmak” deyimi, bilgi işlem sistemleri desteğiyle kurulacak bir bilgisayar programı ya da bir kısım parçaların bir araya getirilmesi ile oluşacak bir makine düzeni olarak anlaşılmamalıdır.

İç kontrolün idarede en alt kademe çalışandan en üst yöneticilere kadar herkesi kapsayan ve etkileyen bir sistem olduğu göz önünde bulundurulduğunda, iç kontrolün “kurulması” faaliyetini, iş süreçlerinin tamamında aramak daha doğru bir yaklaşımdır.

Kamu İç Kontrol Standartları Tebliği’nde belirtilen standart ve genel şartların kurumsal iş ve süreçlerdeki gerçekleşme düzeyi, iç kontrol sisteminin kurulması ve işlerliği anlamında önemli bir gösterge olacaktır.

Bu açılardan bakıldığında, iç kontrol sistemini bütün unsurlarıyla işler ve uygulanabilir kılmak, çok kısa vadelerde mümkün olacak bir iş olarak görülmemeli, aksine, bu husus uzun vadelerde başarılabilecek bir faaliyet olarak kabul edilmelidir. Bu nedenle, sistemden elde edilmesi beklenen çıktılar için yapılacak değerlendirmeler, uzun vadeli akış açılarıyla desteklenmeli ve kısa sürelerde iç kontrol sisteminin kurulması ve sistemin mucizeler yaratması beklenmemelidir.

6.İç Kontrol Sisteminin Kurulması Strateji Geliştirme Daire Başkanlıkları veya İç Denetim Birimlerinin Görevi midir?
Uygulamasa iç kontrol sisteminin kurulmasına yönelik tüm görevlerin strateji geliştirme birimlerince veya iç denetim birimlerince yürütüleceğine ilişkin yanlış bir algı bulunmaktadır.

5018 sayılı Kanun ve ilgili mevzuat iç kontrolle ilgili sorumlulukları şu şekilde belirlemiştir:
İç kontrolle ilgili gerekli talimatları verme, uygulamaları izleme ve gerekli tedbirleri alma görevi üst yöneticiye, İç kontrolü oluşturma, uygulama ve üst yöneticiye hesap verme görevi harcama birimlerine, İç kontrol çalışmalarını koordine etme, harcama birimlerine teknik destek ve danışmanlık sağlama görevi strateji geliştirme birimlerine, Denetim ve raporlama görevi ise iç denetçilere verilmiştir.

Kurumun her seviyesinde görev alan çalışanlar, iç kontrol sisteminde kullanılacak bilgileri üretir, kontrolleri etkileyen faaliyetlerde bulunur. Bu nedenle tüm çalışanlar iç kontrolün bir parçasıdır ve uygulanmasından sorumludur. Bu çerçevede, İç kontrol asıl olarak yönetim sorumluluğunu esas almakla birlikte etkin bir iç kontrol sisteminin kurulması ve işleyişinin sağlanması sürecinde idarenin bütün yönetim kademeleri ve personeli görev almalıdır.

7.Ön Mali Kontrol Nedir?
İdarelerin gelir, gider, varlık ve yükümlülüklerine ilişkin mali karar ve işlemlerinin; idarenin bütçesi, bütçe tertibi, kullanılabilir ödenek tutarı, harcama programı, finansman programı, merkezi yönetim bütçe kanunu ve diğer mali mevzuat hükümlerine uygunluğu ve kaynakların etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde kullanılması yönlerinden yapılan kontroldür.

8.İç Kontrol Sadece Mali İş ve İşlemleri mi Kapsamaktadır?
İç kontrolün kapsamı sadece mali işlemlerle sınırlı değildir. İç kontrol, sadece mali işlemleri kapsamamakta; idarenin stratejik amaçlarından, faaliyet ve süreçlerine kadar, hedeflerine ulaşmasını ve kaynak kullanımını etkileyen her şey iç kontrolün konusunu oluşturmaktadır.

Bu çerçevede değerlendirildiğinde, İç kontrol sadece ön mali kontrolden ibaret değildir. Ön mali kontrol sadece mali karar ve işlemler üzerinde gerçekleştirilir. İç kontrol ise bir idarenin yürüttüğü faaliyet ve süreçleri de içerecek şekilde, idarenin bütününü kapsayan bir sistemdir. Ön mali kontrol, iç kontrolün “Kontrol Faaliyetleri” bileşeni kapsamında uygulanan kontrol yöntemlerinden sadece biridir.

9.Ön Mali Kontrolün Niteliği Nedir?
Ön mali kontrol sonucunda uygun görüş verilip verilmemesi, danışma ve önleyici niteliği haiz olup, mali karar ve işlemlerin harcama yetkilisi tarafından uygulanmasında bağlayıcı değildir.

Mali karar ve işlemlerin ön malî kontrole tâbi tutulması ve ön mali kontrol sonucunda uygun görüş verilmiş olması, harcama yetkilileri ve gerçekleştirme görevlilerinin sorumluluğunu ortadan kaldırmaz.

10.Ön Mali Kontrole Tabi Mali Karar ve İşlemler Nelerdir?
Taahhüt evrakı ve sözleşme tasarıları, Kadro ve pozisyon dağılım cetvelleri, Yabancı uyruklu personel sözleşmeleri, Yan ödeme cetvelleri, Sözleşmeli personel sayı ve sözleşmeleri.

11.Uygun Görüş Verilmeyen Mali Karar ve İşlemler Sonucunda Süreç Nasıl İşler?
Ön mali kontrol sonucunda uygun görüş verilmediği halde harcama yetkilileri tarafından gerçekleştirilen işlemlerin kayıtları Strateji Geliştirme Daire Başkanlığı tarafından tutularak aylık dönemler itibariyle Rektörlük Makamına bildirilir. Söz konusu kayıtlar iç ve dış denetim sırasında denetçilere de sunulur.

12.Harcama Yetkililerinin İç Kontrol Güvence Beyanı Nedir?
Harcama biriminde iş ve işlemlerin amaçlara, iyi mali yönetim ilkelerine, kontrol düzenlemelerine ve mevzuata uygun bir şekilde gerçekleştirildiğini içeren ve harcama yetkilisi tarafından imzalanarak birim faaliyet raporuna eklenen belgedir.